Çit bitkilerine ait blog yazımızın 3. Bölümünde yaprağını dökmeyen ağaççık ve çalı bitkilerini inceleyeceğiz. Bu bitkilerin bazıları küçük bahçeler ve kısa çitler oluşturmaya daha uygundur. Aynı zamanda yaprağını dökmediği için iyi bir perdeleme görevi görür.
Aucuba japonica
Daha çok yaprak güzelliği için yetiştirilen Aucuba’lar 50 cm ile 5 m. arasında değişen orta boy çalılardır. İdeal çit boyu 1,5-4 m arasıdır. Yaprakları sarı alacalıdır. Kışın yapraklarını dökmez. Ülkemizde çit bitkisi olarak pek kullanılmaz. Ancak budamaya uygundur. Tuzlu topraklara ve fırtına etkisiyle deniz suyu sepmelerine dayanıklı olduğu için deniz kenarı, plaj bahçelerine uygun bir bitkidir. Gölge bitkisi olduğu için bu alanlar için idealdir. Ancak yazın aşırı sıcak olmayan bölgelerde güneş alan yerlerde de sorunsuz yaşar. Kış soğuklarına -15 dereceye kadar dayanır. Meyveleri zehirlidir. Gaz zararlarına ve hava kirliliğine dayanıklıdır.
Bambusa (Bambu)
Çok hızlı büyüyen, 38 m’ye kadar boylanan yüzlerce türü olan bambular yaprak dökmezler. Asya, Güney ve Kuzey Amerika ve Afrika’da bulunurlar. Fargesie ve Phyllostachys cinsleri -20 dereceye dayanır. Güneşli ve hafif gölgeli ortamlarda iyi gelişim gösterir. Ancak nemli toprakları tercih eder. Sarı, yeşil ve alacalı boylu ve bodur formlarda olabilirler. İstilacı bir bitki olduğu için toprak altı setlerle köklerin yayılmasını engelleyebilirsiniz. Bahçenizde tropik bir hava yaratmak isterseniz çit olarak kullanabilirsiniz. Saksıda da yetiştiği için toprakta olduğu gibi saksı içinde de perdeleme görevi yapabilir
Buxus sempervirens (Adi Şimşir)
Küçük, parlak yeşil yapraklara sahiptir. Çok yavaş büyür. Kompakt büyümesinden dolayı kolayca budanarak biçimsel bir şekle dönüştürülebilir. Çit oluşturma dışında soliter olarak farklı şekillerde görebiliriz. İdeal çit boyu 50 cm-150 cm arasıdır. Az bakım ister. İyi drene edilmiş, verimli topraklarda iyi gelişim gösterir. Güneş yada yarı gölge ortamları sever. Soğuk hava şartlarına dayanıklıdır. Kısa çit bitkilerindendir. Resmi bir ortam için harika bir bahçe özelliği yaratır.
Elaeagnus x ebbingei (Yeşil Süs İğdesi)
Yeşil yaprakları, küçük gümüş lekeler ve gümüşi beyaz alt kısımlar taşır. Bu nedenle ışıltılı bir etki yaratır. Yaprak döken ve dökmeyen türleri vardır. Yaprak döken türlerinin çiçekleri Haziran ayında, dökmeyen türleri ise Kasım ayında güzel kokulu ve beyazımsıdır. İlkbaharda ise portakal meyveleri üretir. Bu durum mevsimsel ilgi uyandırır. Her toprakta yetişir. Kuraklığa dayanıklıdır. Deniz kenarına uygundur. Bu nedenle sahil kenarında yer alan bahçeler için ideal çit bitkisidir.
Euonymus japonicus (Taflan)
Budamaya çok uygun olan Taflanlar 2,5-3 m. Kadar boy yapar. Yarı gölge ortamları sever. Yaprak döken ve dökmeyen birçok türü vardır. Tuzlu topraklarda yetişebilir. Çit bitkisi olarak kullanılan türlerden Euonymus japonicus Aurepictum’un yapraklarının içi sarı dışı yeşildir. Euonymus japonicus Prespident Gautier’in yaprakları ise beyaz alacalıdır.
Ilex aquifolium (Çoban püskülü)
Parlak, koyu yeşil, dikenli, parlak kırmızı meyveleri olan Ilex, ülkemizde doğal olarak yetişir. Herdemyeşildir. İlkbaharda açan küçük, kokulu, beyaz çiçekleri mevcuttur. Çiçeklerinin bazıları erkek bazıları dişidir. Yalnızca dişi çiçek açan bitkilerde eylülden ocağa kadar kalan dekoratif, top top kırmızı meyveler görülür. Zehirlidir sadece kuşlar için ideal bir besin maddesidir. Güneşli veya tam gölgeli alanlarda yaşar. Humuslu topraklarda iyi gelişim gösterir. İç kısımlarda yaşayabildiği gibi kıyı bölgelerde de yaşayabilir. Arsızdır. Soğuğa dayanıklıdır. Görsel perdeleme, ses perdesi ve sınırlama için idealdir. Gaz zararlarına ve hava kirliliğine dayanıklıdır. Dikenli olduğu için koruma sağlar. Çok pahalı olduğu için ülkemizde çit bitkisi olarak tercih edilmemektedir.
Lavandula angistifolia (Lavanta)
Herdem yeşil olan lavantanın anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Ege denizi kıyılarında doğal olarak yetişir. Yaprakları kokulu ve gri- yeşildir. Boyu 1-2 m.’yi bulur. Haziran ve Temmuz’da eflatun, mor rengi çiçek açar. Kokulu ve dikkat çekicidir. Birçok kültivarı olan lavantalar güneşli yerleri sever. Küçük bahçelerde görsel ve renkli fon oluşturmak için kullanılabilir. Çitler için ideal yüksekliği 50 cm’dir.
Laurus nobilis (Defne)
Herdem yeşil, güzel kokulu, Mart-Nisan döneminde krem ve açık sarı renkli çiçek açan defneler aromatik tıbbi bitkilerdendir. Yaprakları koyu yeşil ve serttir. Kendine has kokusu vardır. 8-10 m’ye kadar boylanır. Ilıman iklim sever. Çok soğuk ve kuvvetli rüzgarlardan zarar görür. Drenajlı ve zengin toprakları tercih eder. Güneşli, yarı gölge ve gölgede yaşayabilir. Denize ve şehir kirliliğine dayanıklıdır. Her türlü budamaya çok uygun olduğu için çit bitkisi olarak ve şekillendirme için çok uygundur.
Ligustrum japonicum (Japon kurtbağrı)
Kolaylıkla budanıp şekil verilebilen, çit bitkisi olarak çok kullanılan bitkilerden biridir. Herdemyeşil olsa da kışın az da olsa yaprak döker. 7-8 m kadar boylanabilir. Sınır bitkisi olarak duvar gibi yapılmaya çok uygundur. İlkbahar ve yazın açan çiçekleri beyaz ve hoş kokuludur. Kuraklığa dayanır, az su ile yaşayabilir. Rüzgarın etkisini azaltır. Toprak seçmez.
Ligustrum ovalifolium ( Oval yapraklı Japon kurtbağrı)
2-3 m boylanabilen dik yapılı çalı ya da ağaççıklardır. Hızlı gelişim gösterir ve en arsız olanlarındandır. Yarı herdemyeşildir. Yeni yaprakları çıkarken eski yapraklar dökülür. Çiçeklenme Mayıs sonunda görülür. Kokulu beyaz çiçekleri demetler halindedir. Üzümsü parlak meyveleri ise Haziran- Temmuz aylarında görünür. Besince zengin, kireçli ve humuslu topraklarda iyi gelişim gösterir. Ancak ağır killi, kurak, kumlu, çakıllı ve tuzlu topraklarda da yetiştirmeye uygundur. Aşırı sıcaklara, dona, kuraklığa, hava kirliliğine, deniz iklimine dayanıklıdır. Çit bitkisi olarak kullanıldığı gibi erezyon önlemede de kullanılır. Erken ilkbahar veya çiçeklenmeden sonra yaz sonu budaması uygundur. Ligustrum ovalifolium Aurea türü ise sarı alacalıdır.
Lonicera pileata (Şimşir yapraklı Hanımeli)
Parlak, koyu yeşil yapraklara sahip olan, çalı formunda olan hanımeli, ilkbahar başında parfüm gibi kokan beyaz çiçekler açar. Aralık ayının başında çiçeklenmeye başlar, Mart ayının ortasına kadar kalır. Yazın çiçekleri kırmızı meyveler oluşturur. Yayılıcı bir türdür. Max yüksekliği 1m.’dir. Bu nedenle küçük bahçelerde çit bitkisi olarak kullanılabilir. Toprak beklentisi yoktur. Bakımı kolaydır. Gölgeye, sıcağa, soğuğa dayanıklıdır. Çit olarak bu bitkiyi seçerseniz göz önünde olmasına dikkat edin. Çünkü çiçeklerinin kokusu ve güzelliği oldukça etkileyicidir.
Lonicera nitida (Küçük yapraklı Hanımeli)
Koyu yeşil yapraklı, sık dallanan herdemyeşil bir türdür. Hızlı büyür. 1,5-3 m boy yapar. Kremsi beyaz renkte olan çiçekleri geç ilkbaharda açar ve kokuludur. Meyveleri yarı şeffaf, mavimsi mor renkte olup geç yazda olgunlaşır. Hanımeli türlerinin arasında soğuk iklim şartlarına en uygun türdür. Yarı gölge bitkisidir. Gübreli ve hafif topraklarda iyi gelişim gösterir. Tuza dayanıklı olduğu için deniz kenarı çevresinde kullanılabilir. Alçak çit oluşturmak için idealdir.
Photinia serrulata (Alev çalısı)
Herdem yeşil ve kırmızı yapraklı tek çalıdır. 10m yüksekliğe ulaşabilir. İdeal çit boyutu 2-4 m arasıdır. Yaprakları derimsi ve yeni oluştuklarında bronz renktedir. Çiçekleri peyzaj için önemli olmamakla birlikte ilkbahar sonunda beyaz, gruplanmış olarak görünür. Her türlü toprakta yetişir. Güneşli alanları tercih ederler. -15 dereceye kadar dayanıklıdırlar. Budamaya yatkındır. Yüksek çitler için idealdir.
Photinia x fraseri ‘Red robin’ (Alev Çalısı)
Photinia serrulata bitkisinin daha küçük ve kompakt versiyonudur. Uzun yaprakları yeni oluştuklarında parlak kırmızıdır. Yazın morumsu, kışın ise yeşil olurlar. Bu döngü her yıl tekrarlanır. Bahçenizde çit bitkisi olarak renk değişimi görmek istiyorsanız mutlaka alev çalısı dikmelisiniz. Mayıs haziranda şemsiye şeklinde beyaz çiçekleri görülür. Ardından kırmızı meyveler izler. Nemli ve iyi drenajlı topraklarda iyi gelişim gösterir. Budamaya karşı dayanıklıdır. Yarı gölge ve güneşli yerleri sever. Alçak çitler için uygundurlar.
Pittosporum tobira
Parlak yeşil yapraklı, herdemyeşil bit bitki olan Pittosporum’un Mayıs ayında açan müthiş kokulu beyaz çiçekleri vardır. Çiçekleri parfümeri de kullanılmaktadır. 4-5 m. Boylanma yapabilir. Ancak ideal çit ölçüsü 1-2 m.’dir. -10 derece soğuğa kadar dayanır. Dondan zarar görür. Çit bitkisi olarak kullanacaksanız bu değerlere dikkat etmeniz gerekir. Alkali, tuzlu topraklarda yetişebilir. Aşırı sıcaklara dayanır. Gölgeye dayanıklıdır. Az su ile yaşayabilir. Orta yükseklikte çit bitkisi olarak idealdir. Rüzgarın etkisini azaltabilir.
Prunus laurocerasus (Karayemiş)
Herdem yeşil boylu çalı veya ağaç halinde bulunur. 5-8 m kadar boylanabilir. İdeal çit boyu 1-2,5 m. ‘dir. Genellikle dik bir gövde yapar. Yaprakları sert, üst yüzü parlak yeşil alt yüzü ise açık solgun renktedir. Çiçeklenme zamanı yaz başıdır. Beyaz renkli çiçekleri kokusuzdur. Güneşli, yarı gölgeli alanlarda ve nemli deniz iklimlerinde yetişebilir. Derin, iyi havalanan, nemli, humuslu, killi, kumlu topraklarda yetişir. Dolgun ve sık yapısı, budamaya elverişli olması nedeniyle çit bitkisi olarak idealdir.
Prunus lauroceraus Otto Luyken türü kompakt yapısı nedeniyle alçak çitler oluşturmak için idealdir. Yılda 10-20 cm büyür.
Prunus lauroceraus Herbergii türü dik yapılıdır. Gür ve hızlı gelişir. Soğuğa en dayanıklı türdür. 2,5-3 m. boylanabilir. Orta boy çitler için idealdir.
Pyracantha coccinea (Ateş Dikeni)
Dikenli dallara sahip herdem yeşil bitkidir. Haziranda açan çiçekler sürgün üzerinde gruplar halindedir. 5-7 mm çapındaki yuvarlak meyveler kırmızıya yakın koyu turuncu rengindedir. Meyveler kışa kadar bitki üstünde kalır. Arsız ve gürdür. Çok ağır olmayan toprakları tercih ederler. Bol ışığa, az suya ihtiyaç duyarlar. Budanmaya uygun olduğu için çit bitkisi olarak tercih edilebilir. İdeal çit boyu 1- 3 m.’dir. Özellikle güvenlik söz konusu ise dikenlerinden dolayı çit kullanıma çok
Rosmarinus officinalis (Biberiye)
Dik büyüyen, çok dallı, 1-2 m boylanabilen herdem yeşil bitkidir. Hoş kokulu yaprakları dil şeklinde 2-3 cm uzunluktadır. Yeni filizlerde yemyeşil, eskidikçe grimsi soluk yeşile dönüşür. Dalları esnektir. Küçük ve maviye yakın leylak rengi çiçek açar. Çiçeklenme dönemi ilkbahar ve sonbahar arasında sürekli çiçek açar. Toprak isteği bakımından seçici değildir. Ilıman iklimleri sever. Serin iklimlerde yetişse de aşırı soğuklarda zarar görür. Su isteği az olduğu için kurak koşullarda bile yetişir. Denize yakın yerlerde yaşayabilir. Alçak çit kullanımı için uygundur.
Teucrium fruticans (Zeytin çalısı)
Toparlak, dolgun yapılı herdem yeşil bitkilerdendir. Yaprak rengi açık mavi-gri olup aromatiktir. Haziran–Eylül aylarında mavi lavanta rengi çiçek açar. 1,5 m boy yapan zeytin çalıları hızlı büyür. Akdeniz iklimine özgüdür. Güneşli yerleri, iyi drene edilmiş toprakları sever. Oldukça dayanıklı, deniz rüzgarlarına ve şehir kirliliğine dirençlidir. Yeşilden farklı bir etki yaratmak isterseniz çit bitkisi olarak iyi bir seçenektir.
Viburnum lucidum (Parlak yapraklı Kartopu)
2 m boy yapan, yuvarlak formlu herdem yeşil bitkidir. Oval yaprakları oldukça serttir. Beyaz renkli çiçekleri kasım ayında açmaya başlar ve Nisan sonuna kadar devam eder. Oval şekilli meyveleri başta metalik mavi, sonradan siyaha dönüşür. Nemli, iyi drene edilmiş her türlü toprakta yetişir. Tam güneş ya da yarı gölge alanlarda yaşar. Budanabilir olmasından dolayı diğer bitkilere fon oluşturduğu gibi çit bitkisi olarak da mükemmeldir. -10 dereceye kadar soğuğa dayandığı için bulunduğunuz bölge için dikkatli seçilmelidir.
Viburnum tinus (Yaprak dökmeyen Kartopu)
Dik duruşlu, en fazla 1,5-3 m boylanabilen herdem yeşil çalı ve ağaççıktır. Yaprakları sivri yumurta biçiminde, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir. Küçük beyaz çiçekleri dik demetler halinde kurullar oluşturur ve güzel kokuludur. Kasım ayında Nisan’a kadar çiçek açar. Meyveler kırmızı, mor, mavi, siyah oval olabilir. Ilıman iklimleri sever. Yarı gölge ve güneşli yerlerde yaşayabilir. Her türlü toprak ve konumda yaşar. Donlardan etkilenir.
