Zamia bitkisi, Araceae familyasından olup, anavatanı Güney Afrika’dır. Birden fazla ismi mevcuttur. Zeze, Zambia, İngilizce’de ise ZZ plants ismi yaygındır. İç mekan bitkilerinden olan Zamia, açık yeşil tonlarında ayrık dallarından uzanan parlak ve sık yaprakları vardır. Etli bir yapıya sahiptir. Boyları çok uzamaz. 50 cm ile 100 cam arasında değişir.Gövdesi ile gelişimini sürdürecek kadar su depolayabilir. 3-4 ay kupkuru toprakta yaşamını sürdürebilir. -4 ve -5 derecelere kadar kış şartlarına dayanıklıdır. Kış aylarında yaprak dökse de bahar aylarında gürleşerek yaprak vermeye devam eder. Dayanıklı bir bitki olan Zamia ofis ve evlerin vazgeçilmez bitkilerinden biri olmuştur. Uygun ortam koşullarında düzgün bir bakım ile Mayıs, Haziran, Temmuz aylarında çiçeklenme de görülür.
IŞIK: Aydınlığı sever ancak direkt güneş ışığını sevmez. Güneşe maruz kalırsa yaprakları hemen sararır. Yarı aydınlık ve nemli ortamlarda rahat bir gelişim gösterir. Hava akımı olan alanlardan hiç hoşlanmaz. Ancak bulunduğu yer geniş ve havadar olmalıdır. Işık alan bitki, ışık aldığı yöne eğilim gösterdiği için haftada bir bitkinin yönü ışık almayan taraf ışığın geliş yönüne çevrilmelidir.
TOPRAK İSTEĞİ: Kumlu, geçirgen toprakta yaşamayı sever. Bu nedenle toprak, kum ve çakıl taşı ile karıştırılırsa iyi olur.
SULAMA: Uzun süre susuzluğa dayanır. Düzensiz ve çok sulama bitki köklerini çürütür. Yazın haftada 1 kere, kışın ise toprağın kuruluğunu kontrol ederek sulanması gerekir. Sulama yüzeysel ve az olmalı, bitkinin her tarafına eşit su verilmelidir.
SAKSI DEĞİŞİMİ: Saksı seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli husus gövdesi etli ve su depoladığı için o ağırlığı taşıyabilecek seramik veya çömlek vb. saksılar olmalıdır. Saksının çok büyük olmasına gerek yoktur. Saksı toprağının değişimi 2 yılda bir yapılmalıdır.
GÜBRELEME: Yılda en az 1 kez baharda vitamin ve mineral desteği sağlanmalıdır.
ÇOĞALTMA: Zamia’nın çoğaltılması bitki köklerinden ayırma yöntemiyle olabilir. Çelikleme yöntemi ile de çoğaltabilirsiniz. Orta büyüklükte etli bir yaprak seçerek şeffaf bir bardak ya da vazoda 2-3 cm kadar suyun içine koyabilirsiniz. Sudaki oksijen kök gelişimi için çok önemli olduğundan 3-5 günde bir suyu değiştirmeniz çok önemlidir. Güneşe direk maruz kalmayan serin bir ortamda yaklaşık 1 ay kadar bekletebilirsiniz. Yaprak uçlarında yumrular oluşmaya başladığında toprağa dikebilirsiniz.
HASTALIKLARI ve SORUNLAR: Bitki zaman zaman yeşillik değiştirdiği doğal bir döngüye sahiptir. Bu durum bir sararma değildir. Ancak genel bir sararma durumu söz konusu ise yanlış bakımdan kaynaklıdır. Kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğu için aşırı toprak nemi bitkiye zarar verir. Sürekli sulama kök sistemindeki yumruyu çürütür. Diğer bir sararma nedeni ise toprakta yer alan mineral ve besin eksikliği veya fazlalığıdır. Fazla azot, gövdenin taç yapraklarında sarı bir dış çizginin görünmesine sebep verir. Bitki doğrudan güneş ışığında olabilir. Yapraklarda görülen yanıklardan kaynaklanan sarı lekeler için zirkonyum veya aloe suyu püskürtülerek destek verilir. Ani sıcak değişikliklerinde de Zamia bitkisinin yaprakları sararır. Yaşamı için en iyi sıcaklık kışın +20/+25 derece arasındadır.
Zamia bitkisinin yaprakları topluca sararması durumunda eğer saplar yumuşarsa köklerin su basması nedeniyle hasar gördüğü, çürüdüğünü gösterir. Bu durumda saksı değişimi yapılmalıdır. Bitkiyi korumak için çürümüş kökler kesilir, kalanlar ılık suyla yıkanır. Yumrudan gelen bitki gövdesi incelenir. Dezenfeksiyon, potasyum permanganat çözeltisi ile yapılır. Daha sonra bitki gün boyu kurutulur ve yeni bir saksıya dikilir. Ancak bitki ilk hafta sulanmaz. Ardından 2 haftada bir sulanır. Bitkini büyüme süreci izlenerek sulama zamanı ayarlanır.
Herhangi bir ev bitkisinde doğru bir bakım yapılmazsa pul böcekler, yaprak bitleri, keneler ve et böcekleri gibi zararlı bitkiler yerleşebilir. Bu zararlıları ve çözümleri incelersek;
Örümcek akarı küçük kırmızı bir böcektir. Bitkiler için oldukça tehlikeli olan bu böcekler yaprakların altını ince zar zor görülen ince bir ağ ile kaplar. Kimyasal ilaçlardan akaristler bu böcekle savaşmanıza yardımcı olur. En etkili ilaçlar avarsektin ve abamektin bazlı formlardır.
Yaprak biti küçük siyah, yeşil ya da gri olabilir. Yaprağın alt kısmına yerleşerek bitkinin öz suyu ile beslenirler. Uzun süre kaldığı taktirde bitkinin yaprakları buruşur ve kurur. Bu durumda bitki güçlü bir yıkama ile yaprak bitlerinin yapraktan ayrılması sağlanır. Hazır kimyasal ilaçlar ile ya da evde hazırlayabileceğiniz solüsyon ile mücadele edilebilir. 1 lt suya 5-6 kaşık arap sabunu eklenerek iyice karıştırılır. Her gün bitkinin köküne ve yapraklarına özellikle bitlerin üstüne püskürtülür. Bu işlemi birkaç kez yapılır. Böylece bitler ya da sinekler bitkinizden uzaklaşacaktır.
Bitkinizin yaprakları yapışkanlaşırsa ve üzerinde kirli beyaz veya kahverengi- siyah plaklar mevcut ise böcekleri sabunlu bir solüsyon ile temizlenmelidir. Ardından bitkiye ve toprağa uygun bir böcek ilacı verilmelidir.
Mealybug böceği iç mekan bitkilerinin özleri ile beslenir. Yapraklarda çoğalarak üzerlerinde havanın girmesini engelleyen yapışkan salgılar bırakır. Bu durum bitkinin büyümesini durdurur ve yaprakların deforme olmasını sağlar. Bu böcekler oldukça büyüktür ve gözle görebilirsiniz. Sabunlu su ile kolayca yıkanır. Uzun süreli bir durum ise böcek ilacı kullanılması gerekir.
Zamia bitkisinin bebek ve patili dostlarımızdan uzak noktalarda bakım sağlanmalıdır.